Ilısu Baraj Göleti’nin hem sulak alanlarıyla hem de ılıman iklimi ile kavak üretiminde önemli bir üretim potansiyeli barındırdığına dikkat çeken Mardin TSO Başkanı Hatip Çelik, çiftçilere yönelik teşvik mekanizmaları ve doğru planlama ile Mardin’in kavak üretiminde önemli cazibe merkezleri arasında yükselebileceğini belirtti. 

Mardin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hatip Çelik, Mardin’in Türkiye’nin ithalata bağımlı olduğu kavak ağacı üretimindeki kapasitesini her geçen gün artırdığını ifade etti. Ömerli başta olmak üzere Savur ve Midyat’taki kırsal bölgelerde yer alan su havzalarında geleneksel olarak kara kavak yetiştiriciliğinin yapıldığını ifade eden Hatip Çelik, Ilısu Baraj Göleti havzasının da kavak plantasyonlarına açılması çağrısı yaptı. Kavak ağacının suyu seven bir bitki olduğunu kaydeden Hatip Çelik, “Baraj gölümüz yaklaşık 313 kilometrekarelik bir alanı kaplıyor. Baraj çevresinde yeniden yerleşim ve altyapı yatırımları devam ediyor. Burada uygun lokasyonlarda kavak plantasyon alanlarının da bir an önce belirlenmesi lazım. Çünkü burada ciddi bir üretim üssü oluşturulabilir. İlk etapta jeolojik yapı, su kalitesi ve sürdürülebilirlik açısından detaylı fizibilite çalışmalarına ihtiyacımız var.  Hali hazırda Savur Çayı, Beyaz Su’da ciddi bir üretim hacmimiz var. Kentimizde yüzyıllardır geleneksel olarak yapılan kavak üretimini Ilısu Baraj Göleti’ne de taşımalıyız. Bunu başarırsak tarımsal yatırımların yanı sıra sanayi yatırımlarında da hızlı bir döneme geçiş yaparız. Ayrıca ülkemizin kavak ithalatının geriletilmesine dolayısıyla da dış ticaret açığımızın kapanmasına da önemli katkı sağlamış oluruz. Ayrıca oluşturulacak bu plantasyonlarla hem karbon yutakları hem de kırsal istihdam açısından yerel ekonomimize yeni bir ekosistem kazandırmış oluruz” dedi.

“Ömerli ilçesi kavak üretiminde önemli bir cazibe merkezi oldu”

Mardin'de geleneksel kavak yetiştiriciliğinin Ömerli, Artuklu, Savur ve Midyat ilçesi kırsalında yer alan çayların ve nehirlerin kenarlarında yoğunlaştığını kaydeden Hatip Çelik, “Bu bölgelerimiz, sulak arazi yapısı ve uygun iklim koşulları sayesinde üreticisine yaklaşık 5 yıllık hasat süresi avantajı sağlıyor. Özellikle Ömerli ilçemiz kentimizde kavak üretiminin merkezi konumunda. Burada üreticiye yönelik sürdürülen belediye destekli teşvik projelerinin önemli bir payı var. Ancak küresel iklim değişikliği nedeniyle oluşan kuraklık kavak dikim alanlarının genişlemesine engel oluyor. Ilısu Baraj Göleti kıyıları bu alanda üreticilerimiz açısından yeni alternatif bir bölge olabilir. Ayrıca bu bölgede ülkemizin ithal ettiği kavak cinslerine yönelik özel üretim planlamaları da uygulayarak ithalatın geriletilmesini sağlayabiliriz” diye konuştu. 

2024 yılında Türkiye’de 6.2 milyon adet kavak yetiştirildi

Kavak ağacının Türkiye’nin odun ham maddesi açığını kapatmada da stratejik bir rol oynadığını vurgulayan Başkan Çelik şöyle devam etti: “Hızlı büyümesi, düşük maliyeti ve çok yönlü kullanımı sayesinde hem iç pazarda hem de ihracatta güçlü bir konuma sahip. Ayrıca boya ve vernik tutma özelliği sayesinde dekoratif projelerin en önemli çözüm ortaklarından biridir. Kavak ağacından elde edilen yan ürünler ağırlıklı olarak kontrplak, lamine panel, ambalaj, mobilya sektörlerinde kullanılıyor. Ülkemizdeki üretimi, yaklaşık 125 bin hektarlık alanda gerçekleştiriliyor. 2024 yılında kavak fidanı üretimi 6,2 milyon adet olarak kaydedildi. Kavak odunu üretimimiz ise 3,7 milyon metreküp olarak gerçekleşti. Kavaktaki plantasyonlarımızın genişlemesi demek ihracatımızı artışına katkı sağlarken ithalat oranlarımızın da gerilemesine anlamına gelir. Sahada yaptığımız araştırmalarda Mardin’de hektar başı ortalama 4 bin metreküp odun üretimi gerçekleştirilebildiğini tespit ettik.”

“Mardin’in, sektör lideri Samsun ile rekabet edecek üretim potansiyeli var”

Kavak plantasyonlarının büyük kısmı Samsun, Sakarya, Edirne ve Tokat gibi bölgelerde yoğunlaşıyor. Türkiye, özellikle Samsun Terme bölgesinde kavak üretiminde güçlü bir konuma sahip. Yeşilırmak ovası, kavak ihracatının merkezi haline gelmiş durumda. Anadolu'da farklı türlerin yetiştirildiği kavak plantasyonları, kırsal kalkınma ve ihracat potansiyeli açısından stratejik önem taşıyor. Ilısu Baraj göleti etrafında kurulacak yeni plantasyonlarla bu alanda bizde önemli cazibe merkezlerinden biri olabiliriz. Kavak ağacı, dünya orman ürünleri ticaretinde hızla yükselen bir yıldız haline geldi. Hızlı büyüme kapasitesi, düşük maliyetli üretimi ve çok yönlü kullanım alanları sayesinde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde stratejik bir kaynak olarak değerlendiriliyor. Kanada, ABD, Rusya, Ukrayna ve Japonya kavak kerestesi ihracatında öne çıkıyor. Çin, Almanya, İngiltere, İtalya ve İran en çok kavak ithal eden ülkeler arasında yer alıyor. Kavak ağacının işlenmesi kolay, maliyeti düşük ve çevresel etkisi sınırlı olması onu birçok sektörde vazgeçilmez kılıyor. Bu avantajları kentimiz için yeni bir ticari zincire dönüştürebiliriz” dedi.

İthalatta - ihracatta artış eğilimini sürdürüyor

Türkiye’nin yılda ortalama 621 bin metreküp yuvarlak kavak odunu 1.1 milyon metreküp biçilmiş kavak ürünü ve 27 bin metreküp şekil verilmiş kavak ürünü ithal ettiğini kaydeden Çelik, “İthal kavak ürünlerinin en büyük kullanıcıları %37,5 oranıyla inşaat sektörü yüzde 33,6 oranıyla doğrama sektörü yüzde 28.9 oranıyla da mobilya ve ambalaj sanayicilerimiz oluşturuyor. Ülkemiz yoğun ithalatına rağmen ihracatta ta sürekli büyüyen bir grafik çiziyor. AKİB’in ihracat rakamlarına göre Türkiye’nin keresteler, sandık, kafes, palet ihracatı 2024 yılında 1.4 milyar dolar olarak gerçekleşti. En çok ihracat gerçekleştiren ilk 10 ilde en çok artışın %143,9 oranı ile ilimizde gerçekleştiği görülüyor. Kavak ürünleri ihracatında öne çıkan ülkeleri sırasıyla Irak, Fas, Libya, İngiltere, İran oluşturuyor. Bu ülkelere yakın zamanda yeniden normalleşme adımlarının atıldığı Suriye’de eklenebilir. Zira bu pazarda yeniden inşa faaliyetlerinde en önemli çözüm merkezi misyonunu Güney Doğulu ihracatçılarımız oluşturacak” şeklinde konuştu.